Na co zwrócić uwagę przy wyborze opraw?
05.10.2020
Diody LED
Niezwykle dynamiczny rozwój diod LED jaki obserwujemy w ostatnich latach sprawia, że technologia ta staje się coraz tańsza, łatwiejsza w implementacji, bardziej trwała, podatna na pracę ze ściemniaczami, systemami inteligentnymi i bardziej ekologiczna. Wciąż rosnący rynek i relatywnie mała ilość regulacji sprawiają, że na inwestora, konsumenta czy projektanta czyha mnóstwo pułapek, a ich wyjątkowa kumulacja występuje w przypadku podmieniania i porównywania opraw. Nie będziemy w tym artykule zwracać uwagi ani na temperaturę barwową, ponieważ jest zbyt oczywista ani na watarz, gdyż różnice w sprawności opraw skutecznie dyskwalifikują moc jako parametr porównawczy na rzecz strumienia. Pominiemy również kwestię szumu elektromagnetycznego do sieci oraz klasy przeciwporażeniowe i ochronne, ponieważ tym aspektem szeroko zajął się legislator.
Znamionowy strumień świetlny [lm]
Jednym z najważniejszych parametrów jakie należy porównywać w oprawach różnych producentów jest ich znamionowy strumień świetlny, będący całościowym strumieniem świetlnym emitowanym z oprawy podczas jej pracy w warunkach znamionowych. W dużym uproszczeniu jako strumień znamionowy możemy określić taki, który otrzymujemy ze źródła zamontowanego w oprawie pomniejszony o straty, powstałe na elementach optycznych i dyfuzorze oraz wynikające z konstrukcji samej oprawy. Dlaczego tak ważne jest porównanie właśnie strumieni znamionowych? Częstą i co należy otwarcie powiedzieć, nieuczciwą, bo wprowadzającą konsumenta w błąd praktyką rynkową jest podawanie przez producentów strumieni świetlnych modułów zamontowanych w oprawie. Różnica w strumieniu znamionowym i strumieniu modułu może sięgać od 5% w produktach bardzo wysokiej jakości do nawet 40% w przypadku produktów klasy budżetowej. O ile tak znaczna różnica w warunkach domowych znacznie ograniczy nasz komfort, o tyle w przypadku pomieszczeń biurowych nie pozwoli spełnić wymaganych prawem natężeń, narażając nas na sankcje ze strony PIP czy Straży Pożarnej. Pamiętajmy, aby zawsze upewnić się, że porównywane przez nas strumienie są zdefiniowane w ten sam sposób.
Wskaźnik oddawania barw [CRI / Ra]
Wskaźnik oddawania barw jest w naszej ocenie drugą najistotniejszą po strumieniu zmienną jaką należy wziąć pod uwagę przy porównywaniu opraw, dlatego, że znacznie wpływa na komfort przebywania w pomieszczeniu oraz na wielkość skuteczności świetlnej (oprawy z niższym CRI zwykle są sprawniejsze). Jako Ra lub CRI określa się zdolność oprawy do reprodukcji kolorów, wzorcowe CRI = 100 przyjmuje się dla światła słonecznego oraz żarówki żarowej. Im niższe CRI tym mniejsza zdolność do reprodukcji kolorów. Warto na tym etapie zaznaczyć ,że źródła świecące na pierwszy rzut oka zbliżoną barwą światła, mogą w różny sposób reprodukować kolory, zakłamując tym samym rzeczywistość. Pamiętajmy ,że zgodnie z normami oświetleniowymi, CRI dla pomieszczeń biurowych nie może być niższe niż 80 natomiast magazynowych i produkcyjnych 70.
Skuteczność świetlna [lm/W]
Skuteczność świetlną możemy rozpatrywać w dwóch aspektach jako miarę jakości oprawy oraz jej energooszczędność, do parametru tego należy podejść jednak ze spokojem, ponieważ to co dla oprawy biurowej jest wartością maksymalnie „akceptowalną”, w oprawie awaryjnej, przeciwwybuchowej lub dekoracyjnej może stanowić wartość skrajnie dużą. W przypadku obliczania parametru skuteczności świetlnej nie ma wielkiej filozofii, gdyż stanowi ona stosunek znamionowego strumienia świetlnego do całkowitej mocy wraz z osprzętem. Wracając do wspomnianych aspektów: energooszczędność – zawsze przy porównywaniu dwóch opraw zwróćmy uwagę na ich skuteczności. Przy głębszej analizie możemy dojść do wniosku ,że tańsza w zakupie i mniej skuteczna oprawa w praktyce będzie kosztowała nas więcej niż droższa i bardziej sprawna oprawa, a różnica ta będzie wynikała z większego zużycia energii elektrycznej. Jeśli chodzi o aspekt jakościowy, oprawy biurowe, sklepowe, reflektory, oprawy liniowe, panele o skuteczności świetlnej poniżej 70lm/W i CRI80 raczej wyłączylibyśmy z konkurencji jako jakościowo słabe. Przedział 80-110 możemy traktować jako rynkowy standard, natomiast oprawy powyżej 120lm/W są już naprawdę godne uwagi.
Trwałość
W przypadku źródeł konwencjonalnych określenie żywotności było bardzo proste: żarówka świeciła od momentu montażu do jej przepalenia, owszem zdarzały się awarie układów zasilających, aczkolwiek krytycznym elementem układu prawie zawsze było źródło. W przypadku opraw LED sytuacja ma się zgoła inaczej, oprawa LED pracuje od pierwszego uruchomienia do czasu utraty tak dużej części strumienia świetlnego ,że staje się bezwartościowa z punktu widzenia instalacji, przy czym elementem krytycznym staje się układ sterujący. Jak łatwo zauważy, potencjał do nadużyć i żonglerki danymi jest ogromny ,bo w którym momencie oprawa staje się bezwartościowa, po utracie 10%, 30% a może 50%?
Aby dobrze porównać oprawy należy wprowadzić dwie zmienne Lx oraz By. Pod Lx kryje się deklaracja utrzymania świetlnego, L70 przy trwałości 50 tys. godzin oznacza ,że po upływie tego okresu oprawa wytworzy przynajmniej 70% wartości strumienia początkowego.
By to parametr pokazujący jaki odsetek opraw przekracza zadeklarowany strumień pod koniec okresu trwałości np. L70B10 dla 50 tys. h oznacza, że po upływie 50 tys. h 70% wyjściowego strumienia zachowa tylko 10% opraw. Jak widać na przykładzie warto dopytać w jakiej normie podawana jest trwałość oprawy, ponieważ samo 50 tys. h nie jest do końca wystarczające. Czym innym będzie w L70B50, L90B10 a jeszcze czym innym w L80B20.
Cztery powyższe parametry uważamy za najistotniejsze w przypadku porównywania opraw, kolejne przedstawimy w drugiej części artykułu. Szczegółową pomoc w doborze i porównaniu opraw zapewniamy u dystrybutorów oraz mailowo: support@oxyled.pl